Dat corona en enorme indruk heeft in onze samenleving, daar valt geen discussie over te houden. We worden al bedolven onder uitspraken over een 1,5-meter-samenleving, een blijvend virus en enorme klappen voor de nationale en internationale economie. Over dat laatste lijkt echter nog wat onzekerheid. Dat er klappen komen, is duidelijk. Maar hoe zullen die klappen eruit komen te zien? Precies zullen we het nooit weten, maar in dit blog wil ik een beeld scheppen van een aantal economie- en kantoorgerelateerde ontwikkelingen die kunnen blijven in het nieuwe normaal.
Lokale handel wordt het nieuwe normaal
Er zijn een paar aanleidingen voor deze corona trend. Allereerst hebben lokale bedrijven het gewoonweg heel lastig. Financieel gaat het steeds slechter met veel bedrijfjes. Er wordt daarom opgeroepen om meer bij die kleine kledingzaak om de hoek te kopen dan bij grote merken. #Steunjelocals is een trend die door corona een flinke boost heeft gekregen. Consumenten kopen bijvoorbeeld cadeaukaarten die later gebruikt kunnen worden.
De tweede reden dat deze trend juist nu zo groot is geworden is het feit dat veel internationale handel terugdringt. Landen bekommeren zich eerst over hun eigen ondernemers en sluiten de grenzen gedeeltelijk. De handel ligt dus nog niet helemaal stil, maar het maakt het allemaal wel lastiger. De EU doet haar best om de handel zo soepel mogelijk te laten verlopen, maar het feit blijft dat het coronavirus de mogelijkheden van veel bedrijven vermindert. We worden op die manier ook gedeeltelijk genoodzaakt om meer handel te drijven met lokale ondernemers.
Het gevaar bij al deze trends is dat het kan dat de coronacrisis onze ogen opent en dat we in ieder geval gedeeltelijk veranderen, maar dat het ook de andere kant op kan slaan. Het is goed mogelijk dat wanneer we de mogelijkheid weer hebben om een groot deel van ons oude leven weer op te pakken, we die kans met beide handen aanpakken. Deze trend kan dus heel goed doorgezet worden in het nieuwe normaal, maar kan ook overschaduwd worden door het gevoel van euforie, wanneer de consument weer naar zijn of haar favoriete kledingwinkel of warenhuis kan gaan. Wat betreft de business-to-business markt kan het juist heel goed dat ondernemers de positieve kanten zien van het inkopen bij lokale bedrijven en dit dus doorzetten.
Post-corona nog thuiswerken
Thuiswerken is de trend die wel het meest bekend is momenteel. Waar van tevoren gedacht werd dat thuiswerken alleen maar lastig was en totaal niet handig voor bedrijven, komen nu de positieve punten naar boven. Thuiswerken is helemaal zo lastig niet en met alle technologie die we tegenwoordig hebben, gaat het eigenlijk best wel goed. Een groot positief punt is de vermindering in uitstoten. Er zijn een heleboel mensen die nu opeens niet meer minstens een half uur onderweg zijn en daarvan vaak ook nog de helft in de file staan. Samen met het verminderde vliegverkeer en bepaalde bouwprojecten die nu even niet doorgaan heeft dit enorm positieve gevolgen voor het milieu. In het volgende stukje lees je meer over duurzaamheid post-corona.
Omdat dit thuiswerken zoveel makkelijker blijkt te gaan dan aanvankelijk gedacht, denk ik dat bedrijven hun personeel langer thuis zullen laten werken. Dit kan te maken hebben met het milieu, met het feit dat werknemers zich nog altijd niet veilig genoeg voelen op hun werk of met de mogelijke vraag naar flexibelere werktijden. Deze trends zal niet in dezelfde mate doorgaan als dat nu het geval is, maar dat er meer thuis gewerkt gaat worden, vind ik zelf heel waarschijnlijk.
Verduurzaming
Ook voordat corona de wereld, en zo ook ons land, in haar greep had, was duurzaamheid een belangrijk onderwerp. Overheden probeerden bedrijven, maar ook elkaar, te verplichten om minder uit te stoten. Het doel was om de aarde niet meer dan 2 graden Celsius op te warmen. Dit zou volgens velen lastig worden en zou aanpassingen vragen van de manier waarop onze economie draaide. Minder afval, minder gebruik van plastic en minder uitstoten waren nodig.
Nu corona ons dwingt om met de halve wereld vanuit huis te werken, rijden er minder auto’s op straat, vliegen er minder vliegtuigen en rijden er minder treinen en bussen. Het gevolg hiervan is direct zichtbaar! De uitstoten zijn in de hele wereld flink gedaald. Er is in 2 maanden tijd meer bereikt dan in tijden van milieubeleid en het promoten van duurzame producten. Volgens de onderzoekswebsite Carbon Brief zou China’s uitstoot met een kwart zijn gedaald en zal de landelijke uitstoot met 4% dalen ten opzichte van vorig jaar.
In het nieuwe normaal kan het twee kanten op. Het kan zijn dat deze periode van verduurzaming de ogen van mensen, en dan vooral van managers, opent. Bedrijven zullen dan meer hun best doen om duurzaam te blijven produceren en hoewel het nooit zo zal blijven als het nu is, kan er heel wat gedaan worden om met kleine aanpassingen toch een duurzamer kantoor te krijgen. De andere mogelijkheid is, dat in de hectiek van een post-corona tijdperk de prioriteit ergens anders ligt, namelijk op het werkloosheidscijfer. Overheden willen dan alles doen om mensen weer aan een baan te helpen, waardoor we het milieu een beetje vergeten.
Digitalisering wordt nóg belangrijker
Digitalisering en online verkopen zijn niet meer weg te denken uit de huidige maatschappij. Zou het kunnen dat de trend nog belangrijker gaat zijn? In een periode waarin het bezoeken van restaurants verboden was en uitgaan ondenkbaar is het in de voedselbranche enorm belangrijk om ook online jouw gerechten aan te bieden. Hoewel volgens het plan van de overheid de lockdown langzaam weer wat versoepelt, blijft het spannend. Restaurants en cafetaria’s die nu nog steeds geen online mogelijkheid aanbieden, zien hun inkomsten serieus dalen tot het nulpunt. Na de coronatijd, in het nieuwe normaal, zal nog niet iedereen zomaar een druk restaurant durven bezoeken. Om die mensen toch te kunnen bedienen, moet er dus eten thuis bezorgd worden.
Maar niet alleen de voedselbranche heeft hiermee te maken. Ook winkels als kledingzaken, supermarkten en drogisterijen zien hun online aankopen stijgen. De kans zit er dik in dat deze en nog veel meer branches op de lange termijn de verhouding steeds meer richting online zien verschuiven. Bij de meeste branches zal het komen doordat mensen bang zijn op drukke plekken te komen. In andere branches kan het samen met de digitalisering die al jaren aan de gang was doorgroeien.
Monopolistische getinte markten
In de theorie klinkt een monopolie heel goed; door de grootte van een monopolistisch bedrijf kunnen schaalvoordelen behaald worden. Daardoor kan de prijs van een product of dienst lager uitvallen voor de consumenten. Dit is in de praktijk echter vaak niet het geval. Extra behaalde winsten worden in eigen zak gestoken. Vaak is het ook nog zo dat er geen noodzaak is voor een bedrijf om te innoveren. Het bedrijf is tenslotte het enige bedrijf en hoeft de concurrentie dus niet voor te blijven. Sommigen stellen dat er een trend was van consumenten om steeds minder bij grote bedrijven te kopen om zo een monopolistische of oligopolistische markt tegen te gaan. 2018 zou het jaar van de bewustwording zijn geweest. Als er dan al actie is ondernomen door de consumenten, kan 2020 toch flink roet in het eten gooien.
Door de enorme economische gevolgen van de corona crisis hebben veel bedrijven het zwaar en ook de overheden die deze bedrijven moeten steunen krijgen het steeds lastiger. In de meeste gevallen is het zo dat grote bedrijven, die vaak samen met enkele andere bedrijven een grote meerderheid van de markt in handen hebben, zo’n economische crisis vele malen makkelijker kunnen overleven dan de kleinere en meer lokale bedrijven. Ik had het al eerder over het feit dat er in het nieuwe normaal meer lokaal gekocht kan worden en dit onderwerp past in hetzelfde rijtje thuis. De oorzaak van deze corona trend ligt echter ergens anders.
Kleinere bedrijven hebben het dus lastiger om financieel rond te kunnen komen in deze tijd. Een logische conclusie is dan dat de meeste faillissementen zullen vallen bij kleine lokale bedrijven. Als een groot deel van die kleine bedrijven wegvalt, blijft er niet veel meer over. De grotere bedrijven zullen langzaam iets meer macht krijgen, waardoor het voor de overgebleven kleinere bedrijven nog weer lastiger wordt het hoofd boven water te houden. Op deze manier kan een soort domino-effect ontstaan.
Nu is Nederland een ondernemend landje en er zullen weer nieuwe ondernemers opstaan om een eigen bedrijfje te beginnen. Onze economie zal dan ook niet in een complete monopolie veranderen. Echter, grote bedrijven die nog meer macht krijgen, is wel degelijk mogelijk.
Andere trends?
Ben je het eens met deze trends? Misschien heb je zelf wel ideeën over dingen die na corona nog zullen blijven hangen in onze samenleving. Deel jouw ideeën in de comments!
